معرفی طب سنتی ایران
طب سنتی ایران، مكتبی كامل و پویا است كه شامل علوم پایه با دیدگاه چند بعدی به انسان، روش‌های تشخیصی، پیشگیری و درمانی می‌باشد. این مکتب به تعامل لحظه به لحظۀ انسان با محیط اطراف توجه ویژه دارد. در این نگاه، پزشک به عنوان «حكیم» شناخته می‌شود كه بر علوم مختلف تسلط دارد.
مكتب طب سنتی ایران سابقه ده هزار ساله دارد و قدیمی‌تر از مکاتب طبی مانند طب چینی و یونانی است. بر اساس مستندات تاریخی، حکمای طب سنتی ایران مانند ابن‌سینا، رازی، ابوالحسن طبری، علی‌بن‌عباس اهوازی، ابن‌ابی صادق نیشابوری، سید اسماعیل جرجانی و عمادالدین‌محمود شیرازی حدود هشت قرن هدایت دانشگاه‌های طب در غرب و شرق را برعهده داشته‌اند. کتاب قانون ابن‌سینا به مدت 500 سال در دانشکده‌های پزشكی اروپا و آسیا تدریس می‌شده است.
سلامت محوری و طب سنتی ایران
حفظ سلامتی اساس طب سنتی ایران است. . طب سنتی ایران سلامت محور است و به‌طور عمده بر پیشگیری از بیماری‌ها با آموزش روش صحیح زندگی سالم تأكید دارد و پزشک موفق را پزشكی می‌داند كه سلامتی جامعه را حفظ می‌کند.
با تدابیر پیشگیری‌کننده و آموزش و اجرای دستورات روش زندگی سالم بر پایه دیدگاه طب سنتی ایران، نه تنها کیفیت سلامتی جامعه بهبود می‌یابد، بلکه تعداد بیماران و مصرف دارو كاهش خواهد یافت. طب سنتی ایران، سلامتی را نتیجه تعادل و توازن بدن می‌داند. عوامل متعددی از بیرون و درون، در به‌هم زدن محیط داخلی بدن دخالت دارند و فرد خواستارِ سلامتی، سعی می‌کند با دانش کافی مزاج اصلی خود را متعادل و متوازن نگاه دارد و مانع از انحرافات شدید مزاج شود. البته قطعی و مسلم است که محیط داخلی بدن و مزاج به‌علت عوامل متعدد داخلی و خارجی در یک شرایط ثابت نمی‌ماند و انحرافات خفیف آن طبیعی است.
روش‌های درمانی از دیدگاه طب سنتی ایران
اصول و چارچوب روش‌های درمانی به‌کار گرفته شده در این کتاب از کتاب قانون فی الطب ابن سینا استخراج گردیده و در جزئیات از روش‌های ساده و مرسوم و حتی‌المقدور بومی امروز بهره گرفته شده است. ابن‌سینا درمان را بر سه پایه می‌داند:
- مدیریت روش زندگی (به ویژه تغذیه)
- استفاده از داروها
- درمان‌های دستی
وی تأکید می‌کند که معمولاً بیماری‌ها ناشی از بی‌حرکتی، اختلالات خواب و تغذیه و به‌هم ریختن و اختلال در حالات روحی روانی می‌باشد. بنابراین پزشک باید:
- با شرح حال دقیق، علت اصلی بیماری را تشخیص دهد.
- درمان را با اصلاح عامل اصلی آغاز کند.
- از درمان‌های علامتی پرهیز نماید.
رازی نیز می‌گوید: «تا می‌توانی با غذا درمان کن، با دارو درمان مکن». امروزه این نگرش در غرب به نام «پزشکی سبک زندگی» شناخته می‌شود.
شش اصل ضروری
از دیدگاه طب سنتی ایران، بیماری‌ها معمولاً به دنبال بر هم خوردن روش زندگی سالم ایجاد می‌شوند. این موارد با عنوان شش اصل ضروری حیات شناخته می‌شوند که تصحیح این امور، به‌خصوص تغذیه، در رأس درمان بیماری‌ها قرار دارند. بیماری‌ها معمولاً از اختلال در این اصول ناشی می‌شوند:
در بخش‌های بعدی، هر یک از این اصول را به‌صورت مفصل بررسی شده و راهکارهای عملی برای رعایت آن‌ها ارائه خواهیم می شود.
با ما همراه باشید تا رازهای سلامت از دیدگاه طب سنتی ایران را کشف کنید.
منبع: کتاب راهنمای بالینی طب سنتی ایران – تألیف دکتر محسن ناصری
