راهنمای کامل رژیم‌های غذایی گرم و سرد در طب سنتی ایران (به همراه جداول مواد غذایی)
در طب سنتی ایران، توجه به طبع غذاها و سازگاری آن با مزاج بیمار از اصول اساسی درمان محسوب می‌شود. رژیم‌های غذایی گرم و سرد بر اساس این فلسفه طراحی شده‌اند و در مصرف این رژیم‌ها باید به چند نکته کلیدی توجه کرد: اولاً دستگاه گوارش به عنوان پایه سلامت باید مورد توجه قرار گیرد، ثانیاً عادات غذایی فرد و شرایط جغرافیایی محل زندگی او در نظر گرفته شود، و ثالثاً از افراط در مصرف هر یک از غذاهای گرم یا سرد پرهیز گردد.
نکات کلیدی در استفاده از جداول غذایی
- در بیماران با معده سرد و بیماری گرم (مثل کهیر)، ترکیب غذاهای گرم ملایم با غذاهای سرد ضروری است.
- کاهش تنوع غذایی و پرهیز از پرخوری در دوران درمان توصیه می‌شود.
- غذاهای محلی و سازگار با فرهنگ منطقه‌ای باید در اولویت قرار گیرند.
- کیفیت مواد اولیه (مثل نان و برنج) تأثیر مستقیم بر نتایج درمان دارد.
- در زنان باردار مصرف برخی مواد گرم مثل زیره و زعفران باید محدود شود.
- در خورش‌های سرد، مقدار گوشت را کاهش و سبزیجات را افزایش دهید.
جدول 1: رژیم غذایی گرم
| غذاها | سوپ جوجه، سوپ ماهیچه، سوپ برنج، فرنی با آرد برنج خوشبو، حریره بادام، آبگوشت، سوپ هویچ، سوپ شوید، سوپ جعفری، سوپ زیره.
نان+کره و مربا بالنگ، هویچ، به، شقاقل یا بهار نارنج، نان+کره و عسل، نان+پنیر لیقوان و گردو، نان+ارده و شیره انگور یا شیره انجیر، نان+تخم مرغ عسلی یا آب پز. خورشت هویچ، خورشت قیمه، خورشت فسنجان شیرین، خورشت قورمه سبزی،خورشت کرفس، خورشت کنگر، ته چین مرغ یا بره، کشمش پلو، مرصع پلو، هویچ پلو، شیرین پلو، سبزی پلو با گوشت، شوید پلو با گوشت، زیره پلو با گوشت، کباب کوبیده خانگی، کباب برگ، گوشت گوسفند یا بز جوان، گوشت مرغ، میگو. |
| میوه‌جات، سبزیجات و دانه‌ها | انجیر، انگور، سیب شیرین، گلابی شیرین، رطب، انار شیرین، موز، توت شیرین، نارگیل، انبه رسیده، ریحان، تره، زیتون، بادام شیرین، پسته، گردو، فندق و تخم آفتابگردان. |
| روغن‌ها | روغن زیتون، روغن کنجد، روغن آفتابگردان، روغن گاو. |
| نوشیدنی‌ها و طعم‌دهنده‌ها | آب هویج، آب سیب، شربت عسل، شربت زعفران، چای طبیعی، نمک، فلفل. |
| لبنیات | شیر عسل |
جدول 2: رژیم غذایی سرد
| غذاها | سوپ کاهو، سوپ کدو، سوپ گشنیز، سوپ جو، سوپ آلو، سوپ انار، سوپ غوره، سوپ سماق، سوپ سرکه، حریره نشاسته.
نان+ پنیر تازه سفید ، نان+کره (به میزان کم) و مربای توت فرنگی، تمشک یا گل محمدی، نان+خامه و مربای آلبالو. خورشت کدو، خورشت آلو، خورشت آلو و اسفناج، خورشت به، خورشت بامیه، چلو با ماست، آلبالو پلو، زرشک پلو، عدس پلو، چلو گشنیز، خوراک به، اسفناج و ماست، آبدوغ خیار، سالاد کاهو، نان و ماست، نان همراه چهار عدد نارنگی پره پره شده، نان با کاهو سکنجبین. |
| میوه‌جات، سبزیجات و دانه‌ها | انار ملس یا ترش، هندوانه، مرکبات شیرین مانند لیمو شیرین و پرتقال شیرین، هلو، آلو، خیار، کدو، کاهو، اسفناج، گشنیز، گوجه‌فرنگی، ریواس، تخم هندوانه و تخم کدو (بدون نمک). |
| لبنیات و روغن‌ها | شیر، ماست، دوغ، روغن تخم کدو، روغن هسته انگور. |
| نوشیدنی‌ها و طعم دهنده‌ها | آب پرتقال، شربت لیمو، شربت آلبالو، ماءالشعیر طبی، شربت زرشک، آب غوره، سرکه، آبلیمو، چای طبیعی. |
